İşletme kurarken ya da faaliyet konusu değiştirirken “nace kodu nedir” sorusu neredeyse ilk gündem maddesi olur. NACE; Avrupa Birliği’nin ekonomik faaliyet sınıflamasıdır ve Türkiye’de tescil, vergi, SGK ve iş sağlığı-güvenliği süreçlerinin kalbinde yer alır. Doğru kod; teşvik, sigorta primi, ihale ve sözleşme uygunluğu gibi pek çok mali/idari sonucu doğrudan etkiler.

NACE kodu nedir? Kökeni, güncel sürüm (Rev.2.1) ve kapsam

NACE (“Nomenclature of Economic Activities”), AB’nin istatistiksel faaliyet sınıflandırmasıdır. Temel çerçeveyi 1893/2006 sayılı AB Tüzüğü (NACE Rev.2) belirler; 2023’te Yetkilendirilmiş Tüzük (AB) 2023/137 ile Rev.2.1 güncellemesi yayımlandı. Türkiye’de güncel NACE Rev.2.1 Altılı liste resmi olarak yayımlanmış ve idarelerin kullanımına alınmıştır. (https://ticaret.gov.tr)

NACE, ekonomik birimi bölüm-grup-sınıf-alt sınıf hiyerarşisi ile tanımlar; örneğin “47.91.14” kodu “posta yoluyla/İnternet üzerinden perakende ticaret” alt sınıfını ifade eder. Bu hiyerarşi; veri karşılaştırılabilirliğini, regülasyonların faaliyet bazında uygulanmasını ve istatistik üretimini standartlaştırır. (webdosya.kosgeb.gov.tr)

NACE kodu nedir ve Türkiye’de nasıl atanır/öğrenilir?

Türkiye’de NACE kodu, şirket kuruluşunda MERSİS üzerinden seçtiğiniz faaliyet konusuna göre belirlenir; güncellemeler GİB (vergi levhası) ve ilgili kamu sistemleri ile bütünleşik çalışır. Bakanlığın resmî sayfası, MERSİS-GİB entegrasyonuyla faaliyet/meslek gruplarının eşleştirildiğini ve “Güncel Liste”nin ilan edildiğini belirtir.

Nasıl öğrenilir? Pratik yollar

• Vergi levhası: e-Devlet’te “e-Vergi Levhası Sorgulama” hizmetinden levhanızı görüntüleyip “Ana Faaliyet Kodu ve Adı” satırındaki NACE kodunuzu görebilirsiniz. (Türkiye Government Portal)
• SGK/e-Devlet: “İşyeri NACE Değişiklik Talep” sayfası, kayıtlı NACE kodunuzun görüntülenmesi ve (gerekliyse) değişim talebine imkân verir. (Türkiye Government Portal)
• Ticaret Odası: Örneğin İTO, NACE işlemlerinde vergi levhasında istenen kodun işletilmesini ve talep dilekçesi prosedürünü açıklar. (ito.org.tr)

NACE kodu nedir: İSG tehlike sınıflarıyla ilişkisi ve örnek (e-ticaret)

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre işyerleri az tehlikeli / tehlikeli / çok tehlikeli sınıflarına ayrılır; sınıf belirlenirken “asıl işin” NACE karşılığı esas alınır. Bu sınıflandırmanın dayanağı “İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği” (RG 26.12.2012/28509)’dir. (pirireis.edu.tr)

E-ticaret örneği (B2C perakende): Türkiye’de çevrim içi perakende için yaygın kullanılan alt sınıf 47.91.14 – “Radyo, TV, posta yoluyla veya internet üzerinden yapılan perakende ticaret” olup Tebliğ listelerinde genellikle “Az Tehlikeli” sınıfta yer alır. (Not: Faaliyetinize göre alt kırılım farklılaşabilir.) (webdosya.kosgeb.gov.tr)

Örnek faaliyet ve sınıf

Örnek Faaliyet	NACE	Tipik Tehlike Sınıfı
İnternet üzerinden perakende ticaret	47.91.14	Az tehlikeli
Kaynak: İSG Tebliğ listesi ve sektörel NACE listeleri. (egeisgk.ege.edu.tr)

NACE kodu nedir: Maliyet etkileri (SGK primi, İSG yükümlülüğü)

Yanlış veya gerçeği yansıtmayan NACE, İSG yükümlülükleri ve sigorta primleri üzerinde maliyet doğurabilir. Kısa Vadeli Sigorta Kolları işveren primi 01.09.2024 itibarıyla %2,25 olarak uygulanmaktadır; bu oran kanun değişikliği ve SGK duyurularıyla yürürlüğe girmiştir. (sgk.gov.tr)

İSG açısından, daha “tehlikeli” sınıfa girdiğinizde uzman/hekimi görevlendirme süreleri ve hizmet maliyetleri artar; bu nedenle asıl faaliyetinize uygun kodu kullanmak operasyonel maliyetleri dengelemek için kritiktir.

NACE kodu nedir ve nasıl alınır/değiştirilir? (Adım adım)

1. Kuruluş: MERSİS’te faaliyet konunuzu seçin; sistem NACE’yi eşler. Tescil sonrası vergi levhasında görünür.
2. Mevcut işletme – SGK: e-Devlet’ten “İşyeri NACE Değişiklik Talep” ile başvuru yapın. (Türkiye Government Portal)
3. Oda kaydı – ilave/uyarlama: Oda prosedürüne göre, vergi levhasına işletilen faaliyet kodunu dilekçe ile odanıza bildirirsiniz (ör. İTO). Faaliyet konusu tescilinizle uyum şartı aranır. (ito.org.tr)
4. İtiraz/uyuşmazlık: “Asıl iş”e göre tehlike sınıfı belirlenir; farklılık varsa, Tebliğ ve ilgili prosedürler üzerinden düzeltme/itiraz mümkündür. (tesk.org.tr)

Farklı Sistemselerin analizi: NACE (AB) – NAICS (ABD) – ISIC (BM) – UK SIC (Birleşik Krallık)

Aşağıda, sınıflandırma sistemlerinin “çevrim içi perakende” örneği üzerinden bir karşılaştırması yer alıyor:

Mini karşılaştırma tablosu

Sistem	Yöneten Kurum	E-ticaret örneği	Not
NACE Rev.2.1 (AB/TR)	Eurostat / AB Komisyonu; TR’de bakanlıklar	47.91.14 (posta/İnternet perakende)	TR’de İSG tehlike sınıflarının da temelidir. (https://ticaret.gov.tr)
NAICS (ABD)	US Census/BLS	454110 (Electronic Shopping and Mail-Order Houses)	2022 güncellemesi perakende istatistiklerini etkiledi. (Census.gov)
ISIC Rev.4 (BM)	UNSD	4791 (mail order/İnternet)	Küresel referans; NACE & SIC ile uyumlu tasarlanır.
UK SIC 2007	ONS / Companies House	47.91 (mail order/İnternet)	NACE ile 4 haneli düzeyde uyumlu. (Office for National Statistics)

Pazar verisi ve trend: NACE 47.91.14 için Türkiye e-ticaret görünümü

Ticaret Bakanlığı’nın “Türkiye’de E-Ticaretin Görünümü 2025” duyurusuna göre 2024’te genel e-ticaret hacmi %61,7 artışla ~3 trilyon TL, perakende e-ticaret hacmi ise %63,7 artışla 1,619 trilyon TL oldu. İşlem sayısı 5,91 milyar (perakende: 1,85 milyar) seviyesine ulaştı. Bu büyüme, 47.91.14 kapsamındaki işletmeler için NACE’nin doğru seçilmesini daha kritik hâle getiriyor (teşvik/uygunluk/ihale vb.). (https://ticaret.gov.tr)

NACE kodu nedir: Sık yapılan hatalar ve riskler (örnek olay)

• Yanlış alt sınıf: “Pazaryerinde aracılık” (komisyonculuk) faaliyetini “kendi stoğuyla perakende” gibi kaydetmek hem Vergi hem SGK/İSG yükümlülüklerinde uygunsuzluğa yol açar. Çözüm: MERSİS ve Oda ile faaliyet konusu uyumu.
• İSG sınıfı yanlışlığı: Denetimde “asıl iş” farklı bulunursa tehlike sınıfınız yeniden belirlenebilir ve 90 gün içinde gereğini yapmanız istenir.
• Güncel revizyonu izlememek: AB’de Rev.2.1 uyarlamaları yayımlandı; Türkiye’de de liste güncelleniyor. Kodunuzu periyodik gözden geçirin. (https://ticaret.gov.tr)

NACE kodu eklemek ücretli mi? Bir firma kaç NACE kodu alabilir?

• Kaç kod? Pratikte bir asıl faaliyet (ana NACE) ve ilave NACE kodları kayıt altına alınabilir. Ancak İSG tehlike sınıfı tespiti “asıl iş”e göre yapılır. (ito.org.tr)
• Ücret? SGK/e-Devlet üzerindeki talep işlemleri için harç alınmaz; fakat Ticaret Odası/Ticaret Sicili nezdindeki faaliyet değişikliği/ilave kod işlemleri oda tarifelerine tabidir. Örnek olarak Gaziantep TSO 2025 tarifesinde “faaliyet ekleme/değişim” için 4.500–4.750 TL bandında bedel öngörmüştür (oda ve yıl bazında değişir). Kendi odanızın güncel fiyat tarifesini kontrol edin. (mevzuat.gov.tr)

---

SSS (Kısa ve net

NACE’nin açılımı nedir?
AB’nin ekonomik faaliyet sınıflaması olan Nomenclature of Economic Activities. Türkiye, NACE Rev.2.1 altılı listeyi esas alır. (https://ticaret.gov.tr)

NACE kodu nedir ve nasıl alınır?
Kuruluşta MERSİS’te faaliyet seçimiyle atanır; vergi levhasında görünür. Mevcut işletmede e-Devlet/SGK üzerinden değişiklik talep edilebilir; Oda/Sicil uyumu gerekir.

İş yeri NACE kodu nedir? İşyeri tehlike sınıfları nelerdir?
İşyeri NACE, asıl faaliyetinizi temsil eder; sınıflar az tehlikeli/tehlikeli/çok tehlikeli olarak Tebliğ’de listelenir. (egeisgk.ege.edu.tr)

Bir firma kaç NACE kodu alabilir?
Bir ana NACE + ilave NACE’ler mümkündür; İSG sınıfı “asıl iş”e göre belirlenir. (ito.org.tr)

NACE kodu almak/değiştirmek zorunlu mudur?
Evet; şirket tescili, SGK ve İSG mevzuatı NACE’ye dayanır (6331 sayılı Kanun ve Tebliğ). (pirireis.edu.tr)

NACE kodu eklemek ücretli mi?
SGK/e-Devlet işlemleri için harç yoktur; ancak Oda/Sicil tarafında tarifeye bağlı ücret doğabilir (ör. GTO, TTSO).

E-ticaret için NACE kodu nedir?
Genellikle 47.91.14 kullanılır (faaliyet modeline göre alt kırılım değişebilir).

NACE ile SGK primi arasında ilişki var mı?
Tehlike sınıfı İSG süreçlerini ve dolaylı maliyetleri etkiler. Ayrıca kısa vadeli sigorta primi 01.09.2024’ten beri %2,25’tir (genel oran).

NACE kodu yanlışsa ne olur?
Denetimde asıl iş farklıysa sınıf yeniden belirlenebilir; yükümlülükleri 90 gün içinde yerine getirmeniz istenir.

NACE kodu Türkiye’de hangi kurumlarca kullanılır?
Ticaret Bakanlığı/MERSİS, GİB (vergi levhası), SGK (tescil/İSG), odalar/borsalar ve istatistik kurumları (TÜİK) tarafından operasyonel ve istatistiksel amaçlarla kullanılır.